Markopaşa ve Büyük Doğu

Uykusuz Dergisi-Vedat Özdemiroğlu

Uykusuz Dergisi'nin 19.04.2012 tarihli 242. sayısında Kızkardeşleşmek. 

Şimdiki Zaman

Umutsuzluk ile mutsuzluk arasında fark var mı? U’dan başka? Olmadı. Böyle başlanmaz. Yarın ne kadar sürer? Sonsuzluk ve bir gün kadar. Soru ile başlanmaz. Sorunun olduğu yerde geleceğe işaret eden bir cevap vardır. Buna gerek yok. Gelecek yoktur çünkü. İyi film, seyirciye bildiği kavramları… Böyle değil. İyi sanat, tüketicisine bildiği kavramları yeniden düşündürten ve böylelikle bu düşünce ile tüketicisini değiştiren, onu başka bir insan yapan sanattır. Belmin Söylemez’in dün akşam İstanbul Film Festivali’nde prömiyeri yapılan filmi Şimdiki Zaman beni mutsuzluk ve umutsuzluk konuları hakkında tekrar düşünmeye sevk etti. Film, işsiz kalan Mina’nın (Sanem Öge) bir fal kafede iş bulması ve Amerika’ya gitmek için para biriktirmesini anlatıyor. Aslında filmin anlattığı bir şey yok. Aşk, yalnızlık, göç etme isteği, yersiz yurtsuzluk, kıskançlık, çaresizlik, kimsesizlik… Her şeyden bir parça anlatılıyor. Hayatta da böyle değil mi zaten? Modern birey, durumlara tam odaklanamıyor. Durumların ortasında boğuşma halinde olan bir özne var. Mina da aynen bu şekilde patron gibi olmayan bir patronla (Ozan Bilen) tanımlanamayacak bir şey yaşıyor. Daha doğrusu yaşayamıyor. Arkadaş gibi olmayan bir arkadaşı ile dostluk gibi durmayan bir dostluk durumu içerisinde. (Özellikle eve ilk geldiğinde odadan çıktıktan sonra cüzdanı kontrol etmesi) Mina’nın neden yalnız kaldığını anlayamıyoruz. Öncesinde ne iş yaptığı, kimden ayrıldığı, Amerika’ya gitmek istemesinin gerçek nedeni, banka kullanmaması gibi soruların cevabı yok. Ve bunları merak etmiyoruz. Çünkü filmde karakterler ve olaylar çok hesaplı ve programlı bir şekilde ayarlanmış. Bi kere oyunculuklar çok iyi. Sanem Öge, Ozan Bilen ve Şenay Aydın çok iyi bir üçlü olmuş. Özellikle Sanem Öge, adeta oynadığı karaktere japon yapıştırıcısı ile yapışmış.

Filmin bir temasının da fal olması filmi şiirsel kılmış. Filmin çeşitli telve görselleri ile bezenmesi ise dinlendirici etki yapmış.  Fallarına bakılan kimselerin verdiği tepkiler filmin gerçeklik dozunu arttırmış. Hem mesela bir dövizci neden müşterisinin gözüne bakmaz, selamını almaz? (Umumi tuvalet işletmecileri de öyledir) Nihayetinde Mina köküne kadar mutsuz ve umutsuzdur. Nihayetinde tüm insanlık köküne kadar mutsuz ve umutsuz. Nihayetinde Mina kadar saygılı, sessiz, sevgi dolu, sakin olsak da yeri geldiğinde telefonu yere çarpıyoruz. Nihayetinde genç kızlar kendi aralarında dedikodu yaparken birine “evli” demek yerine yüzük parmaklarını işaret ediyorlar. Nihayetinde biz de Mina gibi uykuyu en çok ölüme benzettiğimiz için yataklarımıza gidiyoruz her gece. Çekiyoruz, çeeeek…

karınca duasıyla karınca öldürüp mutlu olan çocuklar

Bir başka ilkokul vak'ası daha. Ağrı'dan Mikail Şahin bildirdi. 

Mesele Kitap Dergisi

Mesele Dergisi'nin Nisan 2012 sayısında kızdardeşleşmek ile ilgili...

Ben İki Günde Bir Anneme Evlenme Teklif Ediyorum

Posa Fanzin'in 2. sayısı çıktı. 

Mona Hatoum- You Are Still Here

ARTER hem bana çok yakın hem de umumiyetle güzel sergilere ev sahipliği yapıyor. Şimdilerde Mona Hatoum’un “Hâlâ Buradasın” (You Are Still Here) adlı sergisi var ARTER^de. Mayıs’ın sonuna kadar da işlek olacak. Daha girişte Globe (2007) adlı iş dikkatimi çekince serginin diğer işlerini görmek için ciddiyetle sabırsızlandım. Globe hakkında tanıtım kitapçığında aynen şunlar yazıyor: 

"Kafesi andıran bu küre ortalama insan boyunda ve ekseni dünyayla aynı derecede eğik. Ortaçağ pencere parmaklıklarına benzer bir biçimde birbirine örülmüş çelik çubuklarıyla bu heykel, her an yuvarlanabilecek ağır bir kafes gibi görünüyor. Bu bütün coğrafi ve siyasi sınırlardan arındırılmış “küre”, ancak bir kişinin sığabileceği bir hücreye dönüşüyor.”  Hani bir laf vardır: “İnsanı büyütsen dünya, dünyayı küçültsen insan olur.”  Bedene hapsolmuş ruhun farkındalığını bu küre karşısında hissedebiliyorsun. Daha doğru bir ifadeyle demirden örülmüş bu küre ile empati kurabiliyorsun. Çünkü çok şeker.

Herhangi bir nesnenin ölçeği ile oynanarak yapılan işlerden diğerleri de Daybed, Grater Divide ve Worry Beads. Grater Divide’da Victoria dönemine ait katlanabilir bir peynir rendesi gerçek bir paravan büyüklüğüne getirilerek boyutların devasalaştığı sürrealist bir etki kazanıyor. Daybet ise, kenardan zarifçe kıvrılan bir peynir rendesini esas alıyor. Hatoum’un kendine özgü bir kara mizahla yatak boyutlarına getirdiği  bu heykel, rahat bi uyku yerine, rahatsızlık ve acı vaat ediyor. Her an rüyada rendelenebilirsiniz. Worry Beads ise neredeyse top güllesi büyüklüğünde taneleri olan 33’lük bir tesbih.

Deep Thorat: Endoskopi, koloskopi ve ekografi için uzmanlaşmış tıbbi ekipmanlar aracılığıyla çekilen bir video. Yediklerimizin sindirim sistemi içindeki yolculuğunu anlatıyor. Kamera ağızdan başlayıp mide ve bağırsaklardan geçerek anüse ulaşıyor. Sonra tekrar anüsten başlayarak ağza doğru geliyor. Korkunç tabii. Sanatın, tıbbi imkânları da malzeme yaparak iğdiş edilmesi. İlginç. Video bir lokantanın usulüne uygun bir biçimde düzenlenmiş standart masasının üzerinde duran bir tabağın içinde izleniyor. Aklıma Stanizlaw Lem’in “Hayali Büyüklük”(Pinhan Yay, 2012) adlı kitabının girişi geldi: Birkaç yıl önce sanatçılar cankurtarıcı olarak ölüme sarıldılar. Anatomi ve histoloji atlaslarını donanıp, nü’lerin karınlarını deşmeye, bağırsaklarını çıkarmaya, etimizin haklı nedenlerle gözlerden saklandığı utanç verici ıvız zıvırımızın pörsümüş çirkinliğini tuallerine boşaltmaya başladılar. 

Şiir Ticareti Bağlamında Küçük İskender

Bu Defa Çok Fena hakikaten

Mesele şiir olunca aslında iyi şiir okumaktan başka çaremiz yoktur. İyi şiir okursun ve ilham alabilirsen yazarsın. İlham verebilen şiir, iyi şiirin bir özelliğidir zaten. Şiirin ne olduğu belli olmasa bile ne olmadığı az çok bellidir. Bir mekânda o an yazılan şiiri incelediğimizde hangi tür şiirin iyi olduğunu, hangi şairlerin başı çektiğini azıcık bir dikkatle ortaya koyabiliriz. Şimdi koyamazsak bile bir iki kuşak sonra ortaya konacaktır bu gerçek. İkinci Yeni’nin, ortaya çıktığı 50’li yıllarda değil, 80’lerden sonra benimsendiğini bir kez daha belirteyim yeri gelmişken. İkinci Yeni güzel bir kaynak. Elbette modası da geçmiş bir şiirdir. İkinci Yeni’nin ne aşılması gereken bir “baba”, ne de şiirin aslı ve özü olduğuna inanıyorum. Bu kadar büyütmemek lâzım. İkinci Yeni hoştur diyip geçmek lazım. İkinci yeniden sonra problemli bir 80 kuşağı ve nihayetinde 80 sonrası bir şiir var. Uzun uzun tasnif edip can sıkmak istemiyorum. Konuma döneceğim. 80 kuşağı şairlerinden sayılabilecek küçük İskender ortaya çıktığı yıllarda (80-90) arası güzel bir çıkış yapmış. Gözlerim Sığmıyor Yüzüme sadece sol çevrelerce değil, İslamcılar tarafından da olumlu karşılanmıştır. Şimdi burada küçük İskender’in peşinde düşmeye, dergilerdeki macerası için kütüphaneye kapanmaya, hakkında yazılanlara tek tek bakmaya gerek yok. Akademisyen değiliz çok şükür. Elimizde onun Sel Yayıncılık tarafından Kasım ayında basılan Bu Defa Çok Fena adlı şiir kitabı var. Kitap aynı ay içerisinde 3. baskısını gerçekleştirerek yaklaşık 5.000 kişiye ulaştı. Normal bir şiir kitabının yaklaşık 40 katı kadar satmış gözüküyor.

Evvela bütün samimiyetimle söylemek isterim ki küçük İskender’in yazdığı metinler birer şiir değil, manzumedir. Günümüz şiirinin çok gerisinde metinlere imza atmış hazret. Kendini her fırsatta marjinal şair olarak pompalayan, eşcinselliği gözlere gözlere sokan, uyuşturucu bağımlısı olduğu imajını vermekte bir beis görmeyen bir insandan daha fazlası beklenemez çünkü. Sanatla boşalamayan insanın kaderidir hayatla boşalmak. Neyse; şiire dönelim: küçük İskender’in şiir problemleri nelerdir. Sonrasında da ortaya çıkan metinler hangi şahıslar tarafından piyasaya pazarlanmaktadır.

Seslendirilmek üzere şiir yazmak:

İskender, düzenli aralıklarla gerçekleştirdiği şiir gecelerinde okunması için şiir yazmaktadır. Şiire günlük konuşma dilinin ustaca sızmasından bahsetmiyorum. Tam tersine Bedirhan Gökçe tarzı “ritimli” bir manzume dilinden bahsediyorum. Yoksa dille problemi olan bir insan şu metinleri “şiir” diye yazabilir mi?

Susmak, tanrıya da bir gün kitap ineceğine inanmak gibi! (s.9)

Devasa duman ve ecel arasında, bitmiş bir aşk gibi kayboldu (s.9)

Oturup tanrının kesik kesik öksürmesini bekledik (s. 10)

Çatıya gel gece, şişe şişe alkol dökeceğim şehre (s.12)

2009 yılında İstanbul’da Leonard Cohen’i canlı dinlemek (s.18)

Ben aşkımı o beni hiç sevmedi diye sevdim galiba (s.19)

Bana dildodan başka ne alırsan al (s.20)

Tüketilmiş aşklar ele geçirilecek hack’lenen bir internet sitesinde (s.35)

Gel şiirler okuyup ölesiye öpüşelim (s.54)

Tanrıya doğru yola çıkarsan seni peygamber ezer (s.55)

Biraz daha alengirli hap çak! (s.39)